Einde agentuur (3): Hoe kunt u het beste beëindigen?

Het eindigen van een agentuurovereenkomst gaat meestal niet zonder slag of stoot. Met name als de wettelijke regels geldend bij beëindiging niet in acht worden genomen, liggen procedures in het verschiet. Hoe kunt u de agentuurovereenkomst het beste beëindigen? Een overzicht.

In de eerste post in deze serie gaven wij een overzicht van de vergoedingen waar een handelsagent aanspraak op kan maken, afhankelijk van de omstandigheden bij einde agentuur. In de tweede post bekeken we vergoedingen vanuit het perspectief  van de principaal (bijvoorbeeld de producent, leverancier, distributeur of merkhouder). Onder het motto ‘voorkomen is beter dan genezen’, vindt u in deze derde post enkele praktische tips voor het beëindigen van uw agentuur.

Uitgangspunt

Partijen mogen in principe zelf de inhoud van een overeenkomst bepalen.  In sommige gevallen legt de wet die vrijheid echter aan banden. Bijvoorbeeld om een zwakkere partij te beschermen. In zulke gevallen mag niet alles wat men wenst worden overeengekomen. Of er gelden bepaalde formaliteiten. Dat speelt ook bij de wettelijke regeling van agentuur. Vandaar dit overzicht van de meest voorkomende manieren om een agentuurovereenkomst te beëindigen.

Met wederzijds goedvinden

Een overeenkomst kan worden gewijzigd, als alle partijen daarmee instemmen. U kunt dus ook samen een agentuurovereenkomst beëindigen (met wederzijds goedvinden). Dat moet dan wel ergens uit blijken. Een schriftelijke vastlegging ligt het meest voor de hand.

Om achteraf vervelende ‘losse eindjes’ te voorkomen, is het verstandig als u bijvoorbeeld via uw advocaat een vaststellingsovereenkomst laat opstellen. Daarin kunnen partijen afspreken dat zij elkaar over en weer finale kwijting verlenen. Zo sluit u op de meest veilige manier uit dat u later nog een schadeclaim krijgt, of andere gevolgen ondervindt van de agentuurovereenkomst, of de beëindiging daarvan. Een vaststellingsovereenkomst is namelijk een soort finale regeling die in beginsel niet meer ontbonden kan worden),

Door enkel verloop van tijd

Veel overeenkomsten hebben een bepaalde looptijd. Als u een contract voor bepaalde tijd bent aangegaan, eindigt dit  in beginsel van rechtswege, nadat de looptijd is verstreken.

Voor agentuur geldt echter een bijzondere, afwijkende regel: als beide partijen de agentuurrelatie na het verstrijken van de looptijd voortzetten, ontstaat daarmee automatisch een agentuurovereenkomst voor onbepaalde tijd, op dezelfde voorwaarden.

Als u van de agentuur af wil na ommekomst van de looptijd, zorg er dan voor dat u deze niet voortzet. Het verdient bovendien aanbeveling uw wederpartij op voorhand schriftelijk te bevestigen dat de agentuur inderdaad op de afgesproken datum zal eindigen. Dat voorkomt problemen achteraf.

Opzegging

Een agentuurovereenkomst voor bepaalde tijd kan in beginsel niet tussentijds worden opgezegd, tenzij dat uitdrukkelijk is overeengekomen.

Indien de agentuurovereenkomst is aangegaan voor onbepaalde tijd, of voor een bepaalde tijd met recht van tussentijdse opzegging, kunt u deze opzeggen tegen het einde van de kalendermaand met inachtneming van de overeengekomen opzeggingstermijn (artikel 7:437(1) BW).

Als over de opzegtermijn wel iets is overeengekomen, doet u er verstandig aan eerst te controleren of deze opzegtermijn aan de wettelijke eisen voldoet. De termijn van opzegging kan niet korter zijn dan 1 maand in het 1^e jaar van de overeenkomst, 2 maanden in het 2^e jaar, en 3 maanden in de volgende jaren. Indien partijen langere termijnen overeenkomen, mogen deze voor de principaal niet korter zijn dan voor de handelsagent (artikel 7:437(2) BW).

Als over de opzegtermijn niet iets is afgesproken, geldt de wettelijke opzegtermijn. Deze bedraagt 4 maanden, vermeerderd met 1 maand na 3 jaren looptijd, en met 2 maanden na 6 jaren looptijd (artikel 7:437(1) BW).

Het is van groot belang zorgvuldig met de opzegging en opzegtermijn om te gaan. Want de partij die een agentuurovereenkomst beëindigt zonder eerbiediging van haar duur, of zonder inachtneming van de wettelijke of overeengekomen opzeggingstermijn en zonder dat de wederpartij daarin toestemt, wordt in principe schadeplichtig (tenzij zij de overeenkomst doet eindigen om een dringende, aan de wederpartij onverwijld medegedeelde reden) (artikel 7:439(1) BW). Vraag hierover op voorhand advies aan uw advocaat.

Ontbinding

U kunt een overeenkomst (laten) ontbinden wegens een toerekenbare tekortkoming in de nakoming of wegens onvoorziene omstandigheden (artikelen 6:258 io. 6:260 en 6:265 BW).

Specifiek voor agentuur geldt dat u ook de kantonrechter kunt verzoeken de agentuurovereenkomst te ontbinden op grond van: (1) omstandigheden die een dringende reden opleveren, of (2) verandering in de omstandigheden welke van dien aard is, dat de billijkheid eist dat aan de agentuurovereenkomst dadelijk of na korte tijd een einde wordt gemaakt (artikel 7:440(1) BW).

In het eerste geval, bij dringende redenen, moet het gaan om omstandigheden van zodanige aard dat van de partij die de overeenkomst doet eindigen, redelijkerwijs niet gevergd kan worden de overeenkomst, zelfs tijdelijk, in stand te laten (artikel 7:439(2) BW). Als de andere partij een verwijt valt te maken, wordt die schadeplichtig (artikel 7:440(2) BW).

In het tweede geval, bij een verandering in de omstandigheden, moet het gaan om objectieve of subjectieve omstandigheden die ontbinding rechtvaardigen. Bijvoorbeeld: wanprestatie, de noodzaak tot inkrimping, het niet langer met elkaar kunnen willen samenwerken, of de duurzaam slechte toestand in zaken. De rechter kan in zo’n geval aan een der partijen een vergoeding toekennen (artikel 7:440(3) BW).

Overlijden

Een  agentuurovereenkomst eindigt door het overlijden van de handelsagent (artikel 7:438(1) BW).

Omgekeerd eindigt een agentuurovereenkomst niet (onmiddellijk) door het overlijden van de principaal. In dat geval zijn zowel de erfgenamen als de handelsagent bevoegd, binnen negen maanden na het overlijden, de overeenkomst te doen eindigen met een opzeggingstermijn van vier maanden (artikel 7:438(2) BW).

Andere manieren om te beëindigen

Wellicht zijn er in een specifieke zaak nog meer mogelijkheden om de agentuurovereenkomst te beëindigen. Bijvoorbeeld door nietigheid of vernietigbaarheid in te roepen. De grondslag daarvoor kan onder meer gelegen zijn in dwaling bij de totstandkoming van de overeenkomst(artikel 6:228 BW), of bedreiging, bedrog, misbruik van omstandigheden (artikel 3:44 BW). Het voert te ver in de context van deze post daarop nader  in te gaan. Wij helpen u graag vrijblijvend verder, als u contact opneemt.

Op de hoogte blijven? 

Download hier onze eBooks en nieuwsbrieven.

In agentuur gespecialiseerde advocaat nodig?

Mail vrijblijvend met Gino van Roeyen (Contact, LinkedIn) of Adriaan Buyserd (Contact, LinkedIn):