Textiel en intellectuele eigendom: Tapijt maakt inbreuk op modelrechten en auteursrechten

Tapijten, kussens, tafelkleden en andere textielproducten: je komt ze in allerlei woonwinkels tegen, vaak voorzien van een trendy print. Onder omstandigheden kan een onderneming bescherming claimen op het design van zijn textielproducten. Dat gebeurde bijvoorbeeld in de zaak tussen het Belgische bedrijf De Poortere Deco N.V. en de Nederlandse ondernemingen By-Boo B.V. en VME Nederland B.V. De Poortere sprake de Nederlandse ondernemingen aan op grond van inbreuk op modelrechten en auteursrechten, omdat het tapijt dat deze ondernemingen verhandelden volgens De Poortere te veel leek op het design van haar tapijt. De rechter gaf de Poortere daarin gelijk.

Patchwork tapijten

De Poortere stelt niet-geregistreerde modelrechten en auteursrechten te hebben op diverse designs voor tapijten die samengesteld lijken te zijn uit verschillende lappen stof die aan elkaar zijn genaaid, waardoor een patchwork-effect ontstaat. In werkelijkheid bestaat het tapijt uit één lap stof. Twee afbeeldingen van de designs van De Poortere, zijn hieronder afgebeeld.

By-Boo verhandelt onder andere kleine meubels en aanverwante artikelen. By-Boo heeft onder andere tapijten verhandeld met het hieronder afgebeelde designs, welke werden verhandeld onder de namen Patchwork I en Patchwork II:

By Boo ‘Patchwork I’ (rood)       By Boo ‘Patchwork I’ (blauw)         

By Boo ‘Patchwork II’

Naar aanleiding van sommaties van De Poortere, waarin By Boo werd gesommeerd om onder andere het gebruik van de tapijten met het ‘Patchwork I’ design te staken en gestaakt te houden, heeft By Boo tapijten met het ‘Patchwork II’ dessin ontworpen en op de markt gebracht.

De Poortere leidde uit een folder van ‘Budget Home Store’, waarin tapijten met het Patchwork I design werden aangeboden, af dat VME verantwoordelijk was voor de folder en de producten die daarin werden getoond. Onderaan de folder was namelijk de tekst opgenomen: ‘® 2010 VME Nederland B.V. – Budget Home Store is een geregistreerd trademark van VME Nederland B.V.’

Als rechthebbende op de intellectuele eigendomsrechten op de designs, kan De Poortere zowel de leverancier als eindverkoper aanspreken op grond van inbreuk op haar rechten. Dat heeft De Poortere in de procedure bij de rechtbank gedaan. De Poortere sprak By-Boo en VME aan voor onder andere inbreuk op haar niet-geregistreerde modelrechten en auteursrechten op de tapijten.

Bescherming tapijten door modelrecht en/of auteursrecht

In hoeverre zijn de tapijten van De Poortere beschermd door niet-ingeschreven modelrechten en auteursrechten?

Modelrecht

Een voortbrengsel geniet bescherming onder het modelrecht als het nieuw is en een eigen karakter heeft. Naast een geregistreerd modelrecht, dat bescherming biedt voor een periode van 10 jaar (met een maximum van 25 jaar na verlenging), is er het niet-ingeschreven modelrecht. Dit recht ontstaat automatisch indien een voortbrengsel wordt gecreëerd dat nieuw is en een eigen karakter heeft, zonder vereiste van registratie. Het niet-ingeschreven modelrecht biedt bescherming tegen inbreuk voor de duur van drie jaar.

Een model wordt als nieuw beschouwd indien geen identiek model voor het publiek beschikbaar is vóór de datum waarop het model voor het eerst aan het publiek beschikbaar is gesteld. Een model heeft een eigen karakter, indien de algemene indruk die het model bij het publiek wekt, verschilt van de algemene indruk die wordt gewekt door eerder aan het publiek beschikbaar gestelde modellen.

Auteursrecht

Het auteursrecht beschermt werken die een eigen, oorspronkelijk karakter hebben en het persoonlijk stempel van de maker dragen. Dit betekent  – kort gezegd – dat (1) het werk niet gekopieerd mag zijn van een ander werk en (2) dat er creatieve keuzes moeten zijn gemaakt. De drempel voor auteursrechtelijke bescherming is laag en van een auteursrechtelijk beschermd werk zal al snel sprake zijn.

De rechter was met De Poortere van oordeel dat de tapijt-dessin modelrechtelijk en auteursrechtelijk beschermd waren. By Boo stelde zich op het standpunt dat de tapijten van De Poortere worden gekenmerkt door een ‘vintage’ dessin dat al bekend was voor De Poortere haar tapijten introduceerde op de markt. By Boo legde een afbeelding over van een tapijt met het hieronder afgebeelde dessin:

De rechtbank was echter van oordeel dat er voldoende verschillen bestonden tussen dit andere tapijt en de dessins van De Poortere. Onder andere de vlakverdeling en de omlijning van de vlakken verschilden voldoende van de tapijten van By Boo volgens de rechter. Dat het design van Poortere wellicht elementen bevat die ook voorkomen in bestaande, traditionele tapijten, maakt niet dat dit design als geheel niet beschermd zou zijn. De Poortere heeft volgens de rechter eigen, creatieve keuzes gemaakt bij de vormgeving van de tapijten en de combinatie van de gebruikte elementen brengt mee dat sprake is van auteursrechtelijk en modelrechtelijk beschermde designs.

Inbreuk op de intellectuele eigendomsrechten?

De rechter oordeelde dat wel inbreuk wordt gemaakt door By Boo met het Patchwork I tapijt, maar niet met het Patchwork II tapijt.

Het design van het Patchwork I tapijt is volgens de rechter identiek aan de tapijten van De Poortere. De gebruikte kleuren zijn gelijk aan die door De Poortere zijn gebruikt.

Het Patchwork II tapijt verschilt daarentegen voldoende van de designs van De Poortere, aldus de rechter. Onder andere de volgende verschillen brachten met zich mee dat Patchwork II design geen inbreuk maakte op de model- en auteursrechten van De Poortere:

• Het kenmerkende grote cirkel motief uit het design van De Poortere ontbreekt in het Patchwork II design;
• Het Patchwork II design heeft geen kwartcirkel;
• De belijning is verschillend en de lijnen in het Patchwork II design zijn nadrukkelijk gemarkeerd door opvallend stikwerk;
• Door de stiksels en de verschillende vlakgroottes, heeft het Patchwork II design een minder rustige en harmonieuze uitstraling dan het tapijt van De Poortere.

VME

VME heeft volgens de rechter geen inbreuk gemaakt op de rechten van De Poortere.

VME stelt dat zij bij de samenstelling van deze folder niet betrokken was. De folder was samengesteld door het bedrijf Budget Home Store Zoeterwoude. Dit bedrijf had toestemming gekregen van VME om het merk Budget Home Store, waarvan VME de merkhouder is, te gebruiken.

Volgens de rechter kan alleen uit de tekst onderaan de folder niet worden afgeleid dat VME verantwoordelijk was voor de samenstelling van de folder. VME heeft volgens de rechter geen inbreuk gemaakt op de model- en auteursrechten van De Poortere.

Conclusie

Ook het gebruik van elementen in een design die vaak voorkomen in bestaande designs, kan inbreuk opleveren op model- en auteursrechten. Indien de elementen op een bepaalde, originele wijze zijn vormgegeven of juist in combinatie met andere elementen een origineel werk vormen, kan de ontwerper zich verzetten tegen derden die een vergelijkbaar design hebben ontworpen.

Het is van belang bij het ontwerpen van een design zoveel mogelijk eigen keuzes te maken en af te wijken van bestaande designs. Zo kan zoveel mogelijk worden voorkomen dat de ontwerper wordt geconfronteerd met een andere partij die stelt dat het ontwerp inbreuk maakt op zijn intellectuele eigendomsrechten op zijn oudere design.

Heeft u vragen?

Wilt u meer weten over dit onderwerp? Neem dan contact op met onze IE-advocaten Ranee van der Straaten en Floris de Vriend.