De Toepasbaarheid van Verschillende Sets Algemene Voorwaarden en het Onderscheid Tussen de Termen “En” en “Of

Introductie

Afhankelijk van de aard van een partij (serviceverlener, leverancier, in- of verkoper etc.) en het onderwerp van de te sluiten overeenkomst (zoals verkoop, huur, service), kunnen verschillende sets algemene voorwaarden worden gebruikt. In zo’n geval moet de gebruiker die naar de algemene voorwaarden verwijst, op een tijdige en begrijpelijke manier, en zonder onredelijke lasten voor de andere partij, aangeven welke set of sets algemene voorwaarden van toepassing zijn op de te sluiten overeenkomst.

Als dit niet gebeurt en het is onduidelijk voor de andere partij welke van de verschillende sets algemene voorwaarden van toepassing is, zoals bij een verwijzing naar twee verschillende sets algemene voorwaarden met het woord “of” (een zogenaamde alternatieve dubbele verwijzing), dan is het gevolg dat geen van de sets algemene voorwaarden deel uitmaakt van de overeenkomst (HR 28 november 1997 (Visser/Avéro), ECLI:NL:HR:1997:ZC2507).

Sectorvoorwaarden en eigen algemene voorwaarden

Het is niet ongewoon dat een partij zowel sectorvoorwaarden als eigen algemene voorwaarden hanteert. Dit was het geval in een andere zaak waar de Hoge Raad uitspraak over deed (HR 24 april 2015, ECLI:NL:HR:2015:1125). Een leverancier van biologisch voedsel en grondstoffen voor dierenvoeding, en ForFarmers, een producent/verkoper van voer voor bepaalde types landbouwdieren, hebben een koopovereenkomst gesloten waarin onder “Contract Conditions” is vermeld: “C.N.G.D.” (de sectorvoorwaarden voor graanhandelaren). Onderaan de overeenkomst, in kleinere lettertype, stond: “Op al onze transacties zijn van toepassing onze Algemene Verkoop- en Betalingsvoorwaarden (…), exemplaar op aanvraag”.

Wat betreft geschillenbeslechting bevatten de twee sets algemene voorwaarden tegenstrijdige regels: de sectorvoorwaarden bevatten een arbitrageclausule, terwijl de Algemene Verkoop- en Betalingsvoorwaarden een forumkeuzeclausule bevatten (voor de rechtbank Middelburg). Het gerechtshof ‘s-Hertogenbosch oordeelde dat de arbitrale clausule voorrang had (zodat de rechtbank Middelburg niet bevoegd was). In cassatie voerde ForFarmers aan dat beide sets niet tegelijk van toepassing kunnen zijn, omdat, net als in de zaak Visser/Avéro, niet is aangegeven welke van de twee sets (set 1 of set 2) daadwerkelijk van toepassing is. Volgens ForFarmers zouden daarom beide sets buiten toepassing moeten blijven.

Dat bleek onjuist te zijn. In de zaak Visser/Avéro werd betwist of de toepasselijkheid van algemene voorwaarden was overeengekomen. In dit geval, aldus de Hoge Raad, werd de toepasselijkheid van beide sets algemene voorwaarden (C.N.G.D. en Algemene Verkoop- en Betalingsvoorwaarden, een zogenaamde cumulatieve verwijzing) bedongen en aanvaard.

In deze zaak was er sprake van een overeenkomst met tegenstrijdige clausules en moest door middel van interpretatie worden bepaald welke van die clausules voorrang had. Bij de beoordeling van wat de partijen redelijkerwijs mochten afleiden uit elkaars verklaringen en gedrag, en wat zij redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten, kan de rechter gewicht toekennen aan onder andere de manier waarop de betreffende clausules in de overeenkomst zijn opgenomen, of geïncorporeerd.

Het gerechtshof had dat volgens de Hoge Raad ook gedaan door rekening te houden met het feit dat de verwijzing naar de C.N.G.D., in tegenstelling tot die naar de eigen algemene voorwaarden van de leverancier, niet was vooraf gedrukt, maar was vermeld in het gedeelte van de overeenkomst dat per transactie werd ingevuld.

Heeft u vragen naar aanleiding van dit artikel of heeft u andere vragen over ondernemingsrecht, neem dan gerust vrijblijvend contact op met Marc Janssen of één van de andere leden van de sectie Ondernemingsrecht.